Nkusobya nti tekibadde kisoboka kuwandiika makulu gonna mu Luganda olw'obutaba na bujjuvu bw'ebigambo n'amateeka g'olulimi. Naye, nsobola okuwa omutwe n'ebitundu ebimu mu Luganda:

Okutereka ssente mu banka kye ki?

Okutereka ssente mu banka kitegeeza okuteeka ssente zo mu akawunti ey’enjawulo mu banka. Akawunti eno esobozesa ssente zo okusigala mu kifo ekyesigika era ekikuumibwa obulungi, nga mu kiseera kye kimu zikola amagoba. Ssente zino osobola okuzijjayo wonna w’obadde ozeetaagidde, naye ekigendererwa ekikulu kwe kuzitereka okumala ekiseera ekiwanvu.

Lwaki okutereka ssente kikulu?

Okutereka ssente kikulu nnyo olw’ensonga nnyingi:

1. Okweteekateeka ebiseera eby’omu maaso: Okutereka ssente kikuyamba okweteekateeka ebiseera eby’omu maaso, ng’okusoma kw’abaana, okuddaabiriza amaka, oba okwetegekera okuwummula.

2. Okwetegekera embeera ezitasuubirwa: Ssente enterekedwa ziyamba okubeerawo mu biseera ebizibu, ng’okufuna obulwadde oba okufiirwa omulimu.

3. Okuzimba obugagga: Okutereka ssente kikuyamba okuzimba obugagga bwo mpola mpola, ng’oyita mu magoba g’okweyongera kw’essente zo.

4. Okwekkakkanya: Okuba n’essente enterekedwa kireeta emirembe gy’omutima n’obwesige mu bulamu bwo obw’ensimbi.

Engeri ki ez’okutereka ssente eziriwo?

Waliwo engeri nnyingi ez’okutereka ssente, naye ezisingira ddala okukozesebwa ze zino:

1. Akawunti y’okutereka ssente ey’awamu: Eno ye ngeri esinga okumanyibwa ey’okutereka ssente. Esobozesa okujjayo ssente mangu era tewali bukwakkulizo bwonna.

2. Akawunti y’okutereka ssente ey’ekiseera ekigere: Eno esobozesa okutereka ssente okumala ekiseera ekigere, ng’emyezi mukaaga oba omwaka. Etera okuwa amagoba amangi okusinga akawunti ey’awamu.

3. Akawunti y’okutereka ssente ey’okuzimba: Eno etegekeddwa okusobozesa abantu okukuuma ssente zaabwe nga bagenderera okuzimba oba okugula ennyumba.

4. Akawunti y’okutereka ssente y’abaana: Eno etegekeddwa okusobozesa abazadde okuterekera abaana baabwe ssente ez’okusoma oba ebiseera eby’omu maaso.

Ngeri ki gy’oyinza okulonda akawunti y’okutereka ssente esinga okukuganyula?

Okulonda akawunti y’okutereka ssente esinga okukuganyula kyetaagisa okulowooza ku nsonga nnyingi:

1. Amagoba: Geraageranya amagoba agaweebwa ebibina eby’enjawulo eby’ensimbi.

2. Ebisale: Manya ebisale byonna ebikwata ku akawunti, ng’ebisale by’okuggulawo akawunti n’ebisale by’okugikuuma.

3. Obusobozi bw’okujjayo ssente: Lowooza ku mirundi gy’oyinza okwetaaga okujjayo ssente zo.

4. Obukuumi: Kakasa nti ekibiina ky’ensimbi kiriko obukuumi obumala, ng’okubeera ne FDIC oba NCUA.

5. Enkola z’okutereka ssente ezijja ku yintaneti: Lowooza ku nkola z’okutereka ssente ezijja ku yintaneti eziyinza okuwa amagoba amangi.

Ebigambo eby’okumaliriza

Okutereka ssente mu banka kye kimu ku ngeri ez’amangu ez’okukuuma ssente zo n’okuzikuza. Nga bw’oyize mu makulu gano, waliwo engeri nnyingi ez’okutereka ssente, era buli emu erina emiganyulo gyayo. Kya mugaso okulowooza ku nsonga nnyingi ng’olonda akawunti y’okutereka ssente, okusobola okulaba eyo esinga okukuganyula. Nga bw’otandika okutereka ssente, jjukira nti ebizibu eby’ensimbi byonna bitandikira ku kutereka ssente entono buli kiseera.